Gezocht: audithofnar met waarheidsspiegel

Alweer 24 jaren geleden werkte ik als internal auditor bij ‘Even Apeldoorn bellen’. Toen al was ik een beetje een vreemde eend in de bijt. Spijkerbroek met gaten, T-shirt, Dr. Martens met stalen neuzen en (toen al) een korte blonde kuif. De meeste collega’s om mij heen waren keurig verpakt en gesierd met das. Zij droegen ook bijpassende mooie titels, zoals RA of RO. Ik niet.

Werkervaring, doorzettingskracht en humor hadden mij gebracht waar ik was. Maar toen het gebrek aan titels een dingetje werd, omdat ik links en rechts werd ingehaald door ‘pakken’ van de helft in leeftijd zonder werkervaring maar met een attitude van een CIA-agent, besloot ik dat het tijd was voor een auditdiploma. En zo geschiedde.

Eerst de post-hbo Operational auditing. Dat bleek hartstikke leuk, mede dankzij leermeesters Sander van Oosten en Peter Hartog. Want opeens merkte ik dat theorie in combinatie met werkervaring mij tot een betere adviseur van het management maakten. Vervolgens deed ik een poging om een RO-titel te verdienen en ook dat lukte wonderwel! Maar in aanloop naar die bul en na vijf auditervaringsjaren, merkte ik ook dat ik het zat was om de rol te vervullen zoals die toen gewoon was. Die bestond uit het toetsen van beheersingsmaatregelen voor het verantwoordelijke management van een bepaalde afdeling. En het invullen en bijhouden van een ICS-framework. Voor mijn gevoel schoot dat allemaal niet erg op. Dezelfde bevindingen bespreken, keer op keer. Dan pakte ik het liever zelf op.

Toeval bestaat niet, want ik kreeg vervolgens een baan aangeboden als risk manager bij Centraal Beheer. Lekker met de pootjes in de spreekwoordelijke modder. Opdrachten samen met collega’s voor elkaar maken om het van buiten komende onheil te mitigeren of geheel te weren. En in die baan hoorde ik van mijn omgeving hoe er destijds tegen de collega’s van internal audit werd aangekeken. Men was er bang voor! Voor de puntige rapportages, de rode stoplichtjes, de bevindingen, de kritiek. Maar vooral ook voor de politieagentenhouding van de mannetjes in pak. ‘Laat ze het zelf lekker opknappen, altijd dat geschreeuw vanaf de zijlijn, lekker makkelijk!’, zo was de strekking.

Zelf had ik die ervaringen niet met het management voor wie ik eerder audits uitvoerde. Maar ja, ik was ook niet erg bedreigend, behalve die stalen neuzen dan… Ik hoorde juist regelmatig dat ze blij waren met de bevindingen en onorthodoxe verbetervoorstellen. Dat ze moesten lachen om de grapjes tijdens rapportbesprekingen. Humor en jezelf blijven zijn krachtige wapens en niet alleen voor auditors. Dus toen het thema ‘hofnar’ zich aandiende, dacht ik terug aan deze periode.

Hofnarren waren vroeger vaak zeer intelligent en beschikten over scherpe humor. Ze waren in staat om complexe zaken op een eenvoudige en grappige manier onder de aandacht te brengen van de machthebber of koning. Ze hadden lef. Door hun grappen en opmerkingen konden narren sociale en politieke kwesties aan de orde stellen en het hof een spiegel voorhouden.

Ook ik houd van het vermaken van anderen met mooie verhalen of grappen, bijvoorbeeld tijdens trainingen. Het maakt mij ook niet uit wie mijn publiek is. Een burgemeester, een CEO, een parkeerwachter, een hr-manager, een winkelbediende. Daarom is het vak van waarheidsvinder, dat ik ruim twintig jaar beoefen, mij op het lijf geschreven. Dus auditors: verdiep je in het vinden en vertellen van waarheden, maar het liefst gepresenteerd op een bedje van humor.