Van lokaal naar globaal: de reis van een topvrouw

Katleen Seeuws, vicepresident Standards & Guidance bij IIA Global, begon haar carrière bij de Belgische federale overheid. Na diverse rollen binnen IIA België, waaronder CEO, coördineerde ze de herziening van de Global Internal Audit Standards (GIAS). Ze deelt haar visie op de toekomst van internal audit en vertelt over haar carrièrepad.

Hoe kwam je met internal audit in aanraking?

“Ik werkte bij de Belgische federale overheid en was verantwoordelijk voor de ondersteuning van audit en interne controle binnen het hele federale landschap. Het was een boeiende uitdaging, omdat er op dat moment nog weinig was uitgewerkt op het gebied van interne controle en auditing. Daar was echt nog werk aan de winkel. Mijn eerste taak was om de opbouw van interne controle binnen de federale administraties te ondersteunen, gevolgd door het verder ontwikkelen van internal audit. Het was een uitdagend project, zeker omdat veel departementen slechts één internal auditor hadden. Dat bleek in de praktijk niet werkbaar. We kregen de opdracht om te onderzoeken hoe we dit konden verbeteren en hoe we een centrale auditdienst konden oprichten. Dat hele traject was ontzettend interessant en heeft me veel geleerd. Naast het operationele werk moest ik het project ook op politiek niveau verdedigen. Dat gaf me veel zichtbaarheid en hielp me om verdere stappen te zetten binnen de overheid.”

En hoe kwam je vervolgens bij IIA België terecht?

“Daar ben ik gestart als vrijwilliger in verschillende committees. In eerste instantie was ik betrokken bij het organiseren van conferenties. Later kreeg ik een plek in het bestuur. Toen de CEO van IIA België aangaf met pensioen te gaan, sprak ik mijn interesse uit om die rol over te nemen. Het is een boeiende functie met veel uitdagingen. Internal audit is bij auditors zelf enorm geliefd, maar voor de buitenwereld ligt dat vaak anders. Er is nog veel werk te verzetten om het vakgebied bekender te maken en de toegevoegde waarde ervan te laten zien. We worden nog te vaak gezien als politieagent.”

Zijn onze stakeholders zich voldoende bewust van de rol van internal audit?

“Mijn vermoeden is dat dit besef bij veel stakeholders nog onvoldoende aanwezig is. Voor internal audit ligt hier een belangrijke uitdaging. In mijn carrière heb ik vaak gemerkt dat de functie wordt ingeschakeld wanneer er al iets is misgegaan. Dat is jammer, want het werk van auditors gaat verder dan alleen controle. Het draagt ook bij aan de proactieve verbetering van processen. En aan sterker en preventief risicomanagement. Het probleem zit vaak in de perceptie: auditors worden nog steeds gezien als puur een controlefunctie. Het is daarom belangrijk om het imago van internal audit te veranderen. Dat begint met het opbouwen van geloofwaardigheid en het meedenken met management en de board. Zonder daarbij de grens van onafhankelijkheid te overschrijden. Die samenwerking kan ervoor zorgen dat internal audit niet alleen wordt gezien als een toezichthouder, maar als een echte partner.”

“De ambitie om op internationaal niveau een rol te spelen was er altijd al”

Wat inspireerde je om de rol van VP IIA Guidance & Standards op je te nemen?

“Als bestuurslid van IIA België had ik al een aantal malen het hoofdkantoor van IIA Global bezocht. Tijdens die bezoeken heb ik contacten gelegd en ervaren hoe belangrijk netwerken in ons vakgebied is. De ambitie om op internationaal niveau een rol te spelen was er altijd al. Ik heb een aantal malen de kans gekregen om in het buitenland te werken, maar door mijn gezinssituatie was de tijd toen niet rijp. Voor een dergelijke stap heb je de steun van je gezin nodig. Toen mijn kinderen zelfstandig werden, lag de weg open. Toen het aanbod kwam, hoefde ik er niet lang over na te denken. De inhoud van de functie sprak me enorm aan, vooral omdat IIA middenin een groot project zat om de standaarden te herzien. In mijn huidige rol kom ik ook in contact met professionals vanuit de hele wereld. Interessant is dat de verschillen tussen regio’s soms worden overschat. Natuurlijk zijn er unieke verschillen per regio, maar er zijn ook veel overeenkomsten. “

Hoe zorgt het IIA ervoor dat de GIAS wereldwijd toepasbaar zijn?

“Het grootste verschil bij deze herziening van de standaarden is dat we wereldwijd input hebben opgehaald. In eerdere updates werd er vooral gewerkt met een beperkt aantal kennisgroepen. Voor deze herziening hebben we al vóór de start van het project input opgehaald. Ook tijdens het project hebben we veelvuldig feedback opgehaald bij verschillende stakeholders. Dat zorgde ervoor dat de vernieuwde standaarden beter werden geaccepteerd. Daarnaast hebben we de standaarden gebruiksvriendelijker gemaakt. We hebben kritisch gekeken naar de structuur en indeling, zodat ze praktischer toepasbaar zijn. En door accenten en uitdagingen vanuit alle hoeken van de wereld mee te nemen, zorgen we ervoor dat de nieuwe standaarden aansluiten bij de behoeften van internal auditors wereldwijd.”

Wat zijn de grootste uitdagingen bij de implementatie van de vernieuwde GIAS?

“Een van de grootste uitdagingen ligt in domein 3, dat zich richt op de relatie tussen de board en het management van de IAF. De standaarden bevatten nu niet alleen de vereisten voor internal audit, maar stellen in de ‘essential conditions’ ook expliciet de verwachtingen aan de board. Dit werd in de vorige standaarden impliciet behandeld. Eisen die buiten de span of control van audit liggen, kunnen echter spanning opleveren. Toch, als audit op die eisen effectieve verandering wil bewerkstelligen, is het essentieel om een vertrouwensrelatie op te bouwen. En dit met de steun van de board en management te doen. Het doel van domein 3 is om auditors een concreet middel te bieden om het gesprek met de board en management aan te gaan. Een andere uitdaging is de taal en toon van de standaarden. De eerste draft van de herziene standaarden bevatte in de tekst veel ‘must’-statements, inclusief voor de board. Dat was niet altijd de juiste benadering om auditors aan te moedigen het gesprek met de board aan te gaan. In de finale versie hebben we de taal bewust zachter gemaakt zonder de kernboodschap te verzwakken. Alles staat nog steeds duidelijk en expliciet omschreven, maar op een manier die auditors beter ondersteunt in hun gesprekken met de board.”

Welke GIAS kunnen in de praktijk nog beter worden benut?

“Een van de gebieden waar nog veel verbetering mogelijk is, is domein 2: de ethische standaarden. Dit is een complex onderwerp, omdat ethiek cultureel sterk verschilt. Dat heb ik bij IIA Global ook duidelijk gemerkt. Wat wij in bijvoorbeeld Europa als ethisch beschouwen, wordt in andere werelddelen soms anders geïnterpreteerd en vice versa. En zelfs binnen de EU zijn er merkbare verschillen tussen landen. Bij het IIA hebben we geprobeerd een aantal kernwaarden te definiëren. Maar de uitdaging blijft om het beroep wereldwijd op een consistente manier te benaderen. Deze ethische waarden zijn nu geïntegreerd in de standaarden en worden niet langer afzonderlijk behandeld in een aparte ethische code. Hierdoor moeten ze op een meer systematische manier worden opgevolgd en gedocumenteerd. Dit is echter niet altijd vanzelfsprekend, aangezien dergelijke standaarden nauw verbonden zijn met individuele waarden en gedragingen.”

Hoe kijk je naar de verschillende maturity levels van internal audit wereldwijd?

“Nederland is een van de koplopers op het gebied van internal audit. Toen ik betrokken was bij een project voor de Belgische federale overheid, had ik veel contact met de Auditdienst Rijk, waar al een sterke basis lag. Wat Nederland onderscheidt, en waar andere landen van kunnen leren, is de risicogebaseerde aanpak. In Amerika ligt door de invloed van Sarbanes-Oxley (SOx) bijvoorbeeld de focus nog sterk op compliance. Hoewel compliance belangrijk blijft, zien we dat in Nederland meer aandacht wordt besteed aan het bredere perspectief van risicomanagement. Toch is er, ook in Nederland, altijd ruimte voor verbetering. Bijvoorbeeld voor het nog beter inspelen op de verwachtingen van stakeholders.”

Hoe staat het met de externe toetsing op de naleving van de standaarden?

“Er zijn wereldwijd nog veel verschillen in hoe kwaliteitsbeoordelingen worden uitgevoerd. Het doel is om de methodologie wereldwijd consistent toe te passen. De GIAS blijven externe toetsingen elke vijf jaar verplicht stellen. Tijdens de herziening is er veel discussie geweest om deze interval te verkorten naar drie jaar. Uiteindelijk werd er bewust gekozen om het op vijf jaar te houden. Hoewel het belangrijk is om de lat hoger te leggen, moet het ook haalbaar blijven. Volgens onze onderzoeksresultaten voldoet ongeveer 60% van de organisaties momenteel niet aan de standaard van een vijfjaarlijkse externe toetsing. Daarom werd ervoor gekozen om deze vereiste niet te verstrengen. Maar er werd wel expliciet opgenomen dat het nuttig kan zijn om regelmatiger toetsingen uit te voeren. Afhankelijk van het risicoprofiel, de omvang en maturiteit van de auditafdeling. Het is een balans tussen ambitie en pragmatisme: het streven naar kwaliteit zonder organisaties te demotiveren of te overvragen.”

Hoe zie je de evolutie van de internal auditfunctie de komende vijf jaar?

“Een van de meest schokkende bevindingen uit Vision 2035 was dat slechts 3% van de auditors denkt dat het beroep er over tien jaar nog hetzelfde uit zal zien. De verwachting is dat er een grote verschuiving zal plaatsvinden. Dat komt vooral door externe factoren. Er komen nieuwe technologieën en de verwachtingen van stakeholders nemen toe. Het gevaar is dat audit te lang wacht om deze veranderingen actief te omarmen. We moeten proactief kijken naar trends en technologieën en ons aanpassen aan de opwaartse curve van het vakgebied. Het is moeilijk om precies te voorspellen hoe het beroep zich zal ontwikkelen. Wat wel zeker is, is dat de soft skills van auditors steeds belangrijker zullen worden. De menselijke kant van het vak – zoals het opbouwen van relaties met management en de board – blijft essentieel. Computers en kunstmatige intelligentie kunnen veel, maar wat zij niet kunnen, is effectief communiceren en de menselijke intuïtie inzetten.”

“Er heerst soms de neiging om het eigen vakgebied af te schermen, waarbij het delen van informatie wordt gezien als het delen van macht”

Staan we voldoende in verbinding met verwante beroepsgroepen?

“Ik denk dat er zeker verbetering mogelijk is in de samenwerking tussen internal auditors en verwante beroepsgroepen als accountants, riskmanagers en controllers. Bij de herziening van het three lines of defense-model hebben we bewust het woord ‘defense’ laten vallen. Het is namelijk geen kwestie van verdedigen. Het gaat om samenwerking, elk vanuit de eigen unieke positie en verantwoordelijkheden. Toch zie ik dat deze samenwerking niet altijd wordt omarmd. Er heerst soms de neiging om het eigen vakgebied af te schermen, waarbij het delen van informatie wordt gezien als het delen van macht. Zelf zie ik dat niet zo. Ik geloof dat samenwerking juist waarde toevoegt en betere resultaten oplevert voor alle betrokkenen.”

Op welke prestatie ben je het meeste trots?

“Ik ben vooral trots op hoe mijn carrière is verlopen. Tien jaar geleden had ik niet kunnen voorspellen dat ik nu in de VS op dit niveau zou zitten. Dat is iets waar ik trots op ben, hoewel ik daar niet bewust mee bezig was. Ik heb altijd mijn werk met veel passie gedaan en de kansen gepakt die op mijn pad kwamen. Het is niet dat ik een duidelijk pad voor ogen had, maar ik ben er trots op dat het zo heeft uitgepakt. Terugkijkend zou ik eigenlijk niet veel anders hebben gedaan. Het belangrijkste is dat je gepassioneerd bent over wat je doet. Soms raak je uitgekeken op je werk en zie je de uitdagingen niet meer. Dan is het belangrijk om de moed te hebben om een nieuwe uitdaging aan te gaan. Het is essentieel om te blijven streven naar iets wat je graag doet. Als je gepassioneerd bent over je werk, dan doe je het ook goed. Voor mij is passie in je werk een van de belangrijkste kernwaarden.”

Wat zie je als de grootste barrières voor vrouwen om door te groeien naar topfuncties?

“Zelf ben ik momenteel betrokken bij het proces voor de nominaties van de International Internal Audit Standards Board, waarbij we ook proberen een balans in gender te houden. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het er wat moeilijk mee heb. Dat komt omdat ik zelf ook liever beoordeeld wil worden op mijn competenties dan op mijn geslacht. Daarom ben ik geen voorstander van vrouwenquota. Wat betreft de doorstroom naar topfuncties denk ik dat we vrouwen wel voldoende incentives moeten bieden om de eerste stappen te zetten. Maar daarna is het aan de vrouwen zelf om door te zetten. Er zijn situaties waarin vrouwen vaak het voortouw nemen als het gaat om gezinsverantwoordelijkheden. Ik heb dat zelf ook ervaren. Aan het begin van mijn carrière heb ik bewust een paar stappen teruggezet, maar daar heb ik zeker geen spijt van. Het is wel een gegeven dat dit soms kan leiden tot een achterstand in de carrière.”

Zie je verschillen in leiderschapsstijlen tussen mannelijke en vrouwelijke leiders?

“Dat is een delicate vraag. Ik wil het niet zwart-wit stellen. Ik denk dat het vaak meer te maken heeft met het karakter van de persoon dan met gender. Ik heb mannen meegemaakt die een zachtere, meer empathische leiderschapsstijl hebben. En ik heb vrouwen gezien die zich juist in de meer machohoek bevinden. Als leider kun je altijd van een ander leren.”

Zijn er momenten geweest waarop je je in jouw functie als vrouw extra moest bewijzen?

“Dat heb ik zelf niet zo ervaren. Toen ik nog niet zo lang CEO was van IIA België, hadden we een internationale meeting georganiseerd met bezoek van IIA Global. Er werd voorgesteld om een initiatief op te starten rond ‘vrouwen in internal audit’. Ik zei verbaasd: ‘Kijk eens naar alle IIA-CEO’s hier rond de tafel, de meeste zijn vrouwen!’”