Van activisme naar consultancy

Van deuren intrappen om impact te maken naar een rol als associate director bij KPMG. Faiza Oulahsen deelt haar inzichten, de lessen uit haar verleden en de kansen van consultants en auditors in verduurzaming.

Wie ben jij?

“Na dertien jaar bij Greenpeace als activist te hebben gewerkt in verschillende rollen, ben ik sinds september 2024 een ander pad in de verduurzaming ingeslagen. Bij Greenpeace heb ik de meest fantastische dingen mogen doen: van gesprekken met ministers tot actievoeren op straat. Geen dag was hetzelfde. Maar na die dertien jaar had ik behoefte aan een andere rol. Nog steeds binnen verduurzaming, maar op een andere manier. Waar ik eerst deuren intrapte en bedrijven opriep tot verandering, help ik nu van binnenuit mee bij het daadwerkelijk vormgeven en realiseren van de transitie. Die rol vind ik minstens zo interessant. Dit is hét moment om organisaties verder te helpen. Mijn zoektocht is nu: hoe kan ik vanuit deze nieuwe rol impact maken?”

Wat betekent impact voor jou?

“Voor mij betekent impact dat ik de wereld een stukje beter achterlaat voor de volgende generatie. Ik zie mezelf als een wereldverbeteraar – een cliché misschien, maar wel een waar ik schaamteloos voor uitkom. Impact gaat voor mij niet alleen over bewustwording, maar vooral over actie: echt iets in beweging zetten en verandering realiseren. Ooit las ik op een Loesje-poster: hoe wij met het milieu omgaan, is als grasmaaien voordat het is teruggegroeid. Dat vat het voor mij treffend samen. Het zegt precies hoe we als samenleving met onze planeet omgaan. We putten de aarde uit zonder echt stil te staan bij de gevolgen ervan. Mijn drijfveer is te zorgen dat we de aarde zo goed mogelijk doorgeven aan de volgende generatie.”

Hoe realiseer je het maken van die impact?

“Bij Greenpeace maakte ik impact door onderwerpen op de agenda te zetten. Als iets geagendeerd is, creëer je ruimte voor verandering. Denk bijvoorbeeld aan het Parijsakkoord van 2015. Wat je daarna zag, was wereldwijd een soort kentering in de politiek rondom het bedrijfsleven. Het leidde tot een enorme shift in de mindset. Een ander voorbeeld heeft betrekking op de luchtvaartsector. Terwijl alle andere sectoren hun uitstoot moesten verminderen, bleef de luchtvaart groeien zonder verantwoordelijkheid te nemen voor de impact op het klimaat. Binnen mijn afdeling hebben we toen gezegd: ‘Hier moeten we iets mee.’ We hebben de luchtvaart niet alleen als grote vervuiler op de agenda gezet, maar ook het maatschappelijke debat hierover op gang gebracht. Dit droeg uiteindelijk bij aan belangrijke beleidsmaatregelen. Zoals de krimp van de luchtvaart rondom stikstofnormen, een CO₂-plafond en de invoering van een vliegbelasting. Zonder dit debat zou dat waarschijnlijk niet van de grond zijn gekomen.”

“Een activist moet durven. Je moet iets zeggen dat nog niet breed wordt geaccepteerd. Radicaliteit is niet per se slecht”

Hoe ziet impact er als consultant uit?

“Als consultant maak ik op een andere manier impact, ik sta op een andere plek in het speelveld. Een voorbeeld is een netbeheerder die worstelt met de vraag: hoe kunnen we onze rol in de energietransitie op een duurzame manier invullen? Je kunt niet eindeloos kabels leggen. De uitdaging ligt in efficiënter energiegebruik en vraagreductie. Daarnaast help ik bedrijven bij de enorme hoeveelheid ESG-wetgeving die op hen afkomt. Veel organisaties willen verduurzamen, maar missen overzicht en context. Door hen te helpen grip te krijgen op de Europese Green Deal en toekomstige regelgeving, zorg ik ervoor dat ze niet alleen compliant zijn, maar ook een stap vooruitzetten in de energietransitie.”

Welke eigenschappen moet een activist hebben om effectief te zijn?

“Een activist moet durven. Je moet iets zeggen dat nog niet breed wordt geaccepteerd. Radicaliteit is niet per se slecht, het gaat erom buiten de gebaande paden te denken. Denk aan het vrouwenstemrecht. Dit was ooit ook een radicaal idee, maar wordt nu als vanzelfsprekend beschouwd. Daarnaast moet je disruptief kunnen zijn. Wrijving creëert glans. Je moet een gesprek op gang brengen dat mensen dwingt om positie te kiezen en na te denken. De zwartepietendiscussie is daar een goed voorbeeld van. Door activisme is het debat rondom dit onderwerp veranderd.”

En mobilisatie?

“Mobilisatie is inderdaad ook cruciaal voor een succesvolle activist. Je moet mensen meekrijgen. Dat botst soms met radicaal durven zijn. Het draait om de balans tussen prikkelen en actie uitlokken. De #MeToo-beweging is een krachtig voorbeeld van hoe mensen zich kunnen verenigen en verandering kunnen afdwingen. Het gaat er niet om dat mensen van je houden of fan van je zijn. Het gaat erom dat je als een soort katalysator te werk gaat en iets kan stoppen of juist in beweging kunt zetten.”

Wat neem je hiervan mee in het consultancyvak?

“De strategieën die ik als activist gebruikte, pas ik nu ook toe als consultant. Het verschil is dat ik niet meer ongewenst binnenstorm, maar word uitgenodigd. Dat betekent niet dat ik minder impact kan maken. Wat ik meeneem, is het vermogen om uit te zoomen, om het krachtenveld te analyseren. Om verandering teweeg te brengen bij een klant en ze daarbij te helpen, moeten we snappen waar iedereen staat, wie welke macht heeft en hoe we hier beweging in kunnen creëren. Bedrijven opereren in complexe structuren en zoeken manieren om hun stakeholders mee te krijgen. Die dynamiek begrijpen is essentieel.”

Wat kunnen auditors en accountants hiervan leren?

“Auditors en accountants komen een organisatie binnen en geven aan wat er goed gaat, hoe de organisatie ervoor staat en waarop afgetekend wordt. Maar wat neem je hierin mee en wat niet? Je kunt niet alles belichten. Dat werkt hetzelfde wanneer het om klimaat gaat. Een bedrijf kan zeggen dat het duurzaam is, maar wat wordt er niet genoemd? Je kunt heel selectief zijn in wat je wel en in wat je niet noemt. Bij Greenpeace heb ik vaak gezien dat bedrijven en ngo’s elk een deel van de waarheid brengen. Het is een uitdaging voor auditors om verschillende perspectieven te herkennen en af te wegen. Ik denk dat het als accountant ontzettend belangrijk is om je meer te verdiepen in de andere perspectieven. Meer bewustwording over framing helpt om een completer beeld te kunnen schetsen.”

Hoe kunnen consultants hun impact vergroten?

“Ik zie vaak dat consultants hun invloed onderschatten. Ze voeren een opdracht uit, maar zien niet altijd de bredere impact die ze kunnen hebben. Je wordt gevraagd om mee te denken, dus waarom zou je een klant niet uitdagen? Ze kunnen altijd ‘nee’ zeggen. Niet geschoten is altijd mis. Als activist stormde ik ongevraagd binnen en maakte ik impact. Als consultant word je binnengevraagd, dus is de kans om iets te veranderen vele malen groter. Dat wordt nog wel eens onderschat.”

Heb je ooit een situatie helemaal verkeerd ingeschat?

“In mijn beginjaren als activist onderschatte ik soms hoeveel tijd een verandering nodig had. Grote bedrijven zijn als tankers: ze veranderen langzaam. Soms lijkt er niets te gebeuren, maar je hebt niet altijd door welke dominostenen er achter de schermen wel degelijk aan het vallen zijn.”

“Een van mijn belangrijkste lessen is om altijd opnieuw het krachtenveld te beoordelen en je aanpak daarop af te stemmen”

Was dat ongeduld of fanatisme?

“Ongeduld speelde zeker een rol, maar het was ook een kwestie van teruggrijpen op strategieën die in het verleden succesvol bleken. Dat is zowel de schoonheid als de uitdaging van campagnevoeren: er bestaat geen standaardaanpak of vast recept. Elke campagne is uniek en wordt beïnvloed door een krachtenveld van verschillende actoren. Daar heb je geen volledige controle over, maar die kun je hopelijk wel beïnvloeden en in beweging brengen. Het vereist voortdurend aanpassingsvermogen en maatwerk. Iets wat niet alleen geldt voor campagnevoeren, maar ook voor consultancy en andere strategische processen. Een van de belangrijkste lessen is dan ook om altijd opnieuw het krachtenveld te beoordelen en je aanpak daarop af te stemmen. Anticiperen en flexibel inspelen op veranderende omstandigheden is essentieel.”

Moeten alle activisten consultants worden?

“Nee, de rol van activist blijft essentieel in de samenleving. Activisten staan in de frontlinie en breken barrières, waardoor ze ruimte creëren voor verandering. In een krachtenveld van verschillende spelers zijn zij onmisbaar. De kruisbestuiving tussen activisten en het bedrijfsleven is enorm waardevol. Meer mensen met een activistische mindset binnen bedrijven, overheden of politieke partijen kunnen intern verandering stimuleren. De successen die ik in mijn vorige baan heb geboekt, waren mogelijk omdat er binnen die organisaties al mensen met een groene agenda zaten – onze bondgenoten, ook al kende ik hen niet altijd direct. Uiteindelijk bouwen consultants voort op het werk van activisten, net zoals politici, ambtenaren en accountants dat doen. Verandering is een doorlopend proces waarbij elke rol voortbouwt op wat eraan voorafging.”

Ben je in je carrière als vrouw ergens tegenaan gelopen?

“Tuurlijk, maar dat is een ‘fact of life’. Het is een gegeven. Ik ben op mijn 24^e bij Greenpeace begonnen. De ngo-wereld is op zich wat meer divers, maar in managementposities zag je nog weinig vrouwen. Later veranderde dat. In de eerste jaren van mijn carrière viel ik wel op bij netwerkevenementen in de energiewereld. Ik was vaak de enige vrouw, de enige persoon van kleur en de enige twintiger in een zaal overwegend gevuld met witte mannen tussen de veertig en zestig. Mensen vroegen zich af: wat komt zij hier doen? Ze betwijfelden of ik wel kennis had van elektronen en moleculen.”

Is dit in de loop der jaren veranderd?

“Een bepalend moment in mijn carrière was toen ik een tijdje in Rusland vastzat. Op dat punt had ik inmiddels een bekend profiel opgebouwd in de energiewereld, waardoor mensen vaak al wisten wie ik was voordat ze me ontmoetten. Ik merkte dat er met meer ontzag en respect naar mij werd gekeken. Maar daarvoor moest ik me telkens opnieuw bewijzen: wie ben je en wat kom je hier doen? Dit soort situaties zijn een gegeven. Ik probeer het wel van me af te laten glijden, want anders ben je er continu mee bezig en dat vreet energie. Maar ja, het glazen plafond, dat bestaat zeker nog.”

Wat wil je de lezers nog meegeven?

“Onderschat je impact niet. Maak jezelf groter. Ik heb gezien wat één spandoek kan doen. Dan kun je als consultant of auditor zeker een verschil maken. Je speelt een cruciale rol in de keuzen die bedrijven maken. Gebruik die invloed bewust en blijf je blik verbreden.”