“It’s amazing what can happen over a cup of coffee!”

Onderwijl genietend van een kopje koffie spreken we Peter van de Fliert, hoofd Interne Audit bij JDE Peet’s. We duiken dieper in het vakgebied van interne auditing en verkennen de essentiële rol ervan binnen de context van JDE Peet’s.

Hoe bent u bij JDE Peet’s terecht gekomen?

“Ik kwam in 2013 bij JDE binnen als hoofd Interne Audit nadat het was verzelfstandigd vanuit Sara Lee en naar de Amsterdamse beurs werd gebracht. Het leek mij erg leuk om een nieuw team op zetten voor een beursgenoteerde organisatie. Drie maanden nadat ik begonnen was, werd het weer van de beurs gehaald en begon een leerzame reis. Door de cultuur van hands on aan de slag gaan, wat je senioriteit ook is, is mijn leercurve hier altijd heel hoog geweest.”

Hoe kijkt u naar de houdbaarheid van een hoofd Interne Audit?

“Dat hangt af van verschillende factoren en is niet zo eenvoudig in een aantal jaren te vatten. Aspecten van de persoon zelf spelen hierbij een rol. Wanneer een hoofd Interne Audit gezond kritisch kan blijven rapporteren naar de business, zelf goed in de spiegel kan kijken en blijft vernieuwen, dan hoeft het niet na een bepaald aantal jaren afgelopen te zijn zoals sommigen beweren. Het is verstandig om na te gaan of degenen die dat heel hard roepen wellicht hun sociale houdbaarheid ergens hebben verspeeld onderweg. Dan schuif je langzaam richting de uitgang en houdt het na vijf jaar misschien wel op. De belangrijkste vraag die je jezelf moet blijven stellen is: hoe houd ik mezelf scherp? Te kort blijven geeft onvoldoende diepgang om de business écht te snappen en te lang blijven geeft risico op bias en een tunnelvisie. Die twee moet je dus balanceren en managen.”

Hoe blijft u scherp?

“De voortdurende ontwikkelingen binnen de organisatie en het leiderschap helpen mij om scherp en alert te blijven. Zo heb ik onder andere een de-listing, herstructurering, een fusie en weer opnieuw een listing meegemaakt. Ook kreeg ik internal control binnen mijn team erbij. Het is essentieel om bij te blijven met deze veranderingen binnen de organisatie. Een hoofd Interne Audit moet zichzelf de vraag blijven stellen of hij kritisch kan blijven waar nodig.”

“Veel belangrijke beslissingen zijn waarschijnlijk genomen onder het genot van een kop koffie. Koffie en thee brengen gezelligheid en sfeer, ze brengen mensen bij elkaar”

Wat maakt het werken bij JDE Peet’s zo leuk?

“Het is een super internationaal bedrijf, we zitten in meer dan honderd landen. We hebben te maken met productie, distributie, marketing en verkoop, alles zit erin. Het werk blijft boeiend, vooral met alle environmental, social en governance-ontwikkelingen (ESG) en dilemma’s die opspelen. Soms vraag ik mezelf weleens af: welk bedrijf zou nóg leuker zijn om voor te werken? Die vraag blijft voorlopig onbeantwoord. Daarnaast kan ik in de praktijk zien en daardoor begrijpen hoe koffie en thee van begin tot eind gemaakt worden. Dat maakt het werken bij JDE Peet’s extra leuk. Je hebt gevoel bij het product. De organisatie heeft daarnaast een diverse groep stakeholders, wat zowel het werk, de organisatie als het product erg boeiend maakt. Iedereen kent en geniet van onze koffie en thee, het product is tastbaar en heeft een maatschappelijke impact. Dat maakt het extra waardevol. We zeggen niet voor niets: ‘It’s amazing what can happen over a cup of coffee’. Veel belangrijke beslissingen zijn waarschijnlijk genomen onder het genot van een kop koffie. Koffie en thee brengen gezelligheid en sfeer, ze brengen mensen bij elkaar.”

Hoe stelt u het auditjaarplan op?

“Binnen JDE Peet’s stelt mijn team een plan op en dat leg ik voor aan het audit committee. Daarbij gaan we niet langs alle afdelingen om ideeën op te halen. We zien zelf waar de risico’s zitten en waar we willen gaan auditen, uiteraard wel in samenspraak met enterprise risk management, dat ook binnen mijn afdeling valt. We noemen onszelf eigenlijk risk assurance. Mocht er risico-informatie vanuit de organisatie komen dan nemen we dat zeker mee. Daarbij ga ik wel kritisch na of het onderwerp al rijp genoeg is voor een audit. Wij zijn geen ‘gratis’ interne consultants, wij willen dat het management eerst iets neerzet en het zelf goed vindt voordat wij er tijd aan gaan besteden.”

Hoe zien ze u binnen de organisatie?

“Ik denk dat ze me beschouwen als deskundig, ik begrijp hoe de business werkt. En ik denk dat ik toegankelijk ben. Er is genoeg vertrouwen geschapen, zodat de organisatie naar ons zal komen wanneer er belangrijke zaken spelen, zonder meteen bang te zijn voor een boemerangaudit. Dat is volgens mij de balanceerkunst van alle governanceafdelingen: verbondenheid behouden zonder informatieverstrekking af te straffen. Verder worden wij als effectief beschouwd gezien de middelen die we hebben. We waren behoorlijk vroeg actief met data-analyse. In 2015 was er een enorme fusie waarna bijna alle landen in hetzelfde SAP-systeem zijn geïntegreerd. Hierdoor kunnen we dit systeem veelvuldig gebruiken voor data-analyse en draaien we regelmatig transactionele queries op een twintigtal aspecten.”

Doen jullie ook aan continuous auditing?

“In 2015 hadden we nog geen specifieke data-analyseafdeling binnen JDE Peet’s. We pakten dit daarom zelf op binnen de interne audit. Een deel van onze data-analyses wordt inmiddels ook uitgevoerd door lokale internal-controlverantwoordelijken. Zij passen deze analyses toe in een continu monitoringsproces.”

Dat werkt goed?

“De laatste twee jaren zijn de resultaten van deze analyses niet meer zo impactvol geweest. Dus zijn we dit jaar gestart met het analyseren van key-risk indicators. Als bijvoorbeeld de EBITDA-trend gelijk blijft, maar de cashflow daalt als trend, dan gaan bij ons alarmbellen af. En zo hebben we nog een aantal key riskindicators die meer op grootboekniveau zijn, dus op een hoger niveau dan het reeds bestaande transactieniveau. We willen op deze manier potentieel grotere fraudes tijdig in het vizier krijgen en voorkomen dat achteraf gezegd kan worden: ‘Dat had je kunnen zien in de cijfers’. Dat zou mijn grootste nachtmerrie zijn, als interne auditor een grote fraude meemaken die je had kunnen opmerken. Dat bijvoorbeeld een short-seller het allang gezien heeft, maar dat jij, met alle interne informatie ter beschikking, het gemist hebt.”

Houdt fraude u bezig?

“Fraude houdt me als onderwerp enorm bezig, ik vind het onze verantwoordelijkheid als auditors om hier uiterst scherp op te zijn. Fraude wordt binnen JDE Peet’s interne audit nadrukkelijk meegenomen als risico in de audit scope. We merken nu ook veel aandacht bij de externe auditor voor fraude. Leuk detail, nadat ik een paar keer zelf op het Fraude Film Festival ben geweest heb ik dit jaar mijn team ook uitgenodigd. Een aanrader voor een nuttige en leuke teamdag!”

“Een interne auditor zou als een soort schildwacht en horizonverkenner tegelijk moeten fungeren, klaar om rust en vertrouwen te brengen in de organisatie”

Wat is uw visie op de interne auditor?

“Een interne auditor zou als een soort schildwacht en horizonverkenner tegelijk moeten fungeren, klaar om rust en vertrouwen te brengen in de organisatie. Dit stelt het hoogste management in staat om ongehinderd te focussen op hun kerntaak: het bedrijf managen. Een effectieve interne audit moet uitblinken in actuele kennis om tijdig kwetsbaarheden te spotten en een alarmsignaal te geven indien nodig. Maar dan is de toon, de frequentie en de relevantie van het alarmsignaal belangrijk. Geen gebroken grammofoonplaten, geen wollige verhalen, focus op de kernboodschap, wat moet er anders en hoe snel moet die verandering plaatsvinden.”

Wat is het meest opmerkelijke dat u bent tegengekomen?

“Misschien kan ik beter iets over een situatie vertellen. Tijdens een audit vroeg ik eens spontaan om de woonvertrekken te bezoeken van buitenlandse werknemers in het kader van het social-compliancerisico. Daarbij moest ik uiteraard dealen met mijn westerse bril die je onvermijdbaar op hebt. Door uit je comfort zone te stappen en willekeurige mensen aan te wijzen om mee te praten, kreeg ik vanzelf gevoel bij de zaken. Ze vonden de vrijheid om open te spreken. Om dan toegang te vragen tot hun privévertrek, hun keuken, hun slaapkamer, dat waren bijzondere momenten die ik nooit meer vergeet. Ook liep ik een keer in een fabriek in Azië een groepje van ongeveer acht werknemers voorbij. Ik zag een dame waarvan ik op eerste gezicht overtuigd was dat ze jonger dan 18 jaar was. Op basis van intuïtie vroeg ik meteen om haar paspoort. Human resources (hr) werd er daarom bij geroepen, hun groep werd opgehouden en onze groep werd opgehouden. Daar sta je dan. De momenten die verstreken waren ongemakkelijk; uiteindelijk bleek alles in orde te zijn, de dame in kwestie was 19 jaar.”

Wat doet interne audit aan ESG?

“ESG zit stevig in onze plannen, want het is een ontzettend belangrijk onderwerp voor ons. Het behoort tot de toprisico’s waar we mee te maken hebben. Vanuit enterprise risk management (ERM) bekijken we ook de ESG-risico’s en de bijbehorende maatregelen om deze te beperken. Hoewel we dus via ERM al veel doen op het gebied van ESG, staat het onderwerp nu helemaal op het podium door corporate sustainability reporting directive (CSRD). CSRD richt zich vooral op informatievoorziening voor alle (externe) stakeholders, maar de daadwerkelijke verandering die een bedrijf moet ondergaan wordt gedreven van binnenuit. Voor de interne auditafdeling biedt CSRD aanzienlijke bijvangst in informatievoorziening. Het legt de focus op cruciale key perfomance indicators (KPI’s) en verschaft heldere richtlijnen over waar het precies om draait. Vanuit mijn rol merk ik dat de naleving van de CSRD-voorschriften voor ESG-datakwaliteit een positieve impact heeft, omdat het zorgt voor solide vastlegging van essentiële informatie.”

Hoe ontstond koffie eigenlijk?

“Koffie heeft een rijke geschiedenis met verschillende ontstaansverhalen. Een ervan gaat terug naar ruim 1200 jaar geleden toen een geitenhoeder zijn geiten extreem energiek zag worden na het eten van bepaalde bessenstruiken. Nadat de herder via een omweg wat van de koffie tot zich had genomen, merkte hijzelf ook dat hij energieker en alerter werd. Vanaf 1753 bracht Douwe Egberts het als commercieel product voor de Nederlandse consument. Het was zelfs op de financiële beurs de allereerste optie die in Nederland werd verhandeld, een koffieoptie dus.”

En de naam Peet, wat is daar de geschiedenis van?

“Alfred Peet, zoon van een koffiehandelaar uit Haarlem leerde als eerste de Amerikanen wat kwaliteitskoffie is met meer smaak dan de Amerikanen gewend waren. Saillant detail is dat de oprichters van Starbucks bij meneer Peet hebben geleerd hoe je kwaliteitskoffie maakt. Meneer Peet was een echte koffieconnaisseur; voor hem draaide alles om kwaliteit. Toen hij werd gevraagd door de oprichters van Starbucks om mee te doen, vond hij de plannen te commercieel en zei hij nee. Ook vandaag is Peet’s nog steeds prettig eigenwijs gefocust op kwaliteit.”

Wat ziet u hier nog van terug binnen JDE?

“Bij JDE Peet’s blijft de focus op kwaliteit prominent aanwezig. Maar de missie, ‘a coffee for every cup’ is vooral inclusief, het gaat verder dan een algemene uitspraak. Het betekent dat iedereen, met welke portemonnee dan ook ter wereld, een goed kopje koffie moeten kunnen drinken. De variatie in prijzen omvat alles, van betaalbaar tot uiterst exclusief, met alle mogelijke smaken en variëteiten daartussenin. Van goede oploskoffie omdat niet iedereen een koffiemachine thuis heeft, tot en met de allerbeste – zogenaamde third wave – koffieketens in Amerika, zoals Intelligentsia of Stumptown.”

“Ook voor koffie geldt: geniet, maar geniet met mate en op het juiste tijdstip!”

Wat is de toekomst van koffie?

“De toekomst van koffie is rooskleurig, maar kent ook flinke uitdagingen. Aan de ene kant is veel groei mogelijk als we het hebben het over landen als China. Daar zien we echt een enthousiasme voor koffie en iedereen kan wel inschatten dat er heel veel potentiële koffiedrinkers wonen. Onze aanpak? Winkels op straatniveau openen om koffie onder de aandacht te brengen, en vervolgens de koffie beschikbaar maken in de detailhandel. Op lange termijn is klimaatverandering een flinke uitdaging. Daarom leggen we als bedrijf een grote focus op ons duurzaamheidsprogramma Common Grounds. Daarbinnen werken we bijvoorbeeld aan projecten rondom regeneratieve landbouw met koffieboeren en focussen we op het terugdringen van onze CO₂-uitstoot. Binnen de sector wordt tevens veel onderzoek gedaan naar het ontwikkelen van meer klimaatbestendige koffieplanten.”

Wat zijn de gezondheidseffecten van koffie?

“Onderzoek laat zien dat koffie antioxidanten bevat en in niet overmatige hoeveelheden gezond kan zijn. Maar zoals bij alles is er een omslagpunt. Te lang zelf roosteren van koffiebonen is niet gunstig voor de gezondheid, net zoals aangebrand vlees op een barbecue. Bij verpakte gekochte koffie hoef je je hierover geen zorgen te maken. Cafeïne zelf is ook niet per se ongezond, maar bij te veel of verkeerd gebruik (tijdstip) kan het je slaap beïnvloeden en we weten allemaal hoe belangrijk goede slaap is. Maar ja, dat was ook juist de reden dat we koffie zo lekker vonden, die opkikker. Dus ook hier geldt: geniet, maar geniet met mate en op het juiste tijdstip!”