De verdediging van morgen ontwikkel je vandaag

Van radarontwikkeling tot cybersecurity en van commandocentrales tot voertuigcommunicatie: Thales Nederland bouwt het. Job van Harmelen, director Communications, en Charles de Leeuw, director Quality & Customer satisfaction, over samenwerking met Defensie, innovatiekracht, risicobeheersing en de noodzaak van industriële veerkracht.

Jullie werken al geruime tijd bij Thales. Wat trok jullie destijds aan in het bedrijf?

Job van Harmelen: “Thales is een zeldzame combinatie: een technologiebedrijf dat niet alleen innoveert, maar ook produceert. Ik vind het fascinerend dat we in Nederland nog hightechindustrie hebben die letterlijk de grenzen opzoekt van wat technologisch mogelijk is. Bovendien vond ik het bijzonder dat de directeur Communicatie bij Thales Nederland onderdeel uitmaakt van het directieteam. Dat onderstreept het strategische belang van ons werk ook naar buiten toe.”

Wat zijn de kernactiviteiten van Thales Nederland?

Job: “We opereren in Nederland voornamelijk op het gebied van defensie en digital identity & security. Binnen de defensie-industrie zijn we vooral bekend om onze radarsystemen. Die ontwikkelen én produceren we in Nederland voor onder meer de marine, luchtmacht en landmacht. Het gaat zowel om observatieradars als om vuurgeleidingssystemen. Daarnaast doen we aan systeemintegratie op marineschepen. Een scheepswerf bouwt het varende deel; wij leveren het vechtende deel. Dat wil zeggen de integratie van sensoren, wapensystemen (effectoren) en de commandocentrale.”

Wat maakt die integratierol zo bijzonder?

Job: “We zijn platformonafhankelijk. Dat betekent dat we werken met verschillende scheepswerven wereldwijd. Daardoor kunnen we voor verschillende klanten wereldwijd ons gevechtssysteem integreren. Dat vraagt om maatwerk en een diepgaand begrip van zowel technologie als operationele context. Wat we zien is dat communicatie in defensievoertuigen zich ontwikkelt van voice naar data en daarmee steeds complexer wordt.”

Job: “De oorlog in Oekraïne bevestigt de relevantie van de dreigingen waarvoor wij systemen ontwikkelen”

Naast defensie speelt Thales ook een rol in cybersecurity. Wat doen jullie op dat vlak?

Job: “We leveren oplossingen voor identificatie, encryptie, eSIM-technologie, digitale paspoorten en beveiliging van interbancaire transactiesystemen. Voor veel banken verzorgen wij de encryptieoplossingen. Daarnaast bieden we SOC-diensten (security operations centers), databeveiliging en tools die inzicht geven in datalokalisatie. Met de overname van Imperva hebben we ons versterkt op het gebied van databeheer en -beveiliging. Dat is cruciaal voor multinationals die precies willen weten waar hun data zich bevinden en hoe die beschermd zijn.”

Wat kenmerkt de samenwerking met de Nederlandse krijgsmacht?

Job: “Die samenwerking gaat ver terug, tot aan de oprichting van nv Hazemeyer in 1922. We ontwikkelen samen met Defensie technologische roadmaps. Wat hebben we over tien jaar nodig? Welke fundamentele technologie moet nu al worden onderzocht? Zo ontstaat er geen kloof tussen wens en werkelijkheid. Een goed voorbeeld is de GM200: een mobiele radar die we samen met de landmacht hebben ontwikkeld. Het begon met experimenten op de hei: een radar op een vrachtwagen plaatsen en kijken wat er gebeurt. Dat leidde uiteindelijk tot een geavanceerd systeem dat inmiddels internationaal wordt aangeboden.”

Worden universiteiten en kennisinstellingen ook betrokken bij de innovatie?

Job: “Zeker. In het groeifondsproject Polaris werken we samen met Philips, NXP, universiteiten en kleinere partijen aan de volgende generatie sensoren. Dat gebeurt via tientallen promotietrajecten die zich richten op specialistische technologische domeinen zoals koeling, signaalverwerking en compact ontwerp. Zulke trajecten duren jaren, maar ze zijn essentieel om over tien jaar de juiste technologie paraat te hebben. Doordat we onder andere met Defensie, universiteiten en TNO samenwerken, kunnen we een product leveren waar vraag naar is bij de eindgebruiker. Terwijl dit in andere landen vaak wordt gedreven door wat technologisch mogelijk is.”

Welke technologische doorbraken realiseren jullie op dit moment?

Job: “Twee voorbeelden springen eruit. Ten eerste de toepassing van micro-dopplertechnologie: die stelt ons in staat om aan de hand van het dopplereffect te herkennen of een object, zoals een drone, rotorbladen heeft. Daardoor kunnen onze radars vliegende objecten classificeren en snel actie ondernemen. Daarnaast ontwikkelen we de nieuwe above water warfare suite (AWWS), een systeem voor de Nederlandse en Duitse marine. Het helpt om complexe en gelijktijdige dreigingen – van langzaam tot razendsnel – te analyseren en af te slaan. De dreiging op het slagveld wordt steeds groter en bestaat uit een combinatie van verschillende doelen. Het systeem maakt realtime afwegingen over welke middelen ingezet moeten worden, eventueel ook in coördinatie met andere eenheden.”

Wat is de impact van de oorlog in Oekraïne op jullie werk?

Job: “De oorlog bevestigt de relevantie van de dreigingen waarvoor wij systemen ontwikkelen. Drones bijvoorbeeld vragen om andere detectie- en uitschakelingsstrategieën dan traditionele raketten. Het bevestigt vooral dat je nú moet ontwikkelen wat over tien jaar nodig is. Dankzij die langetermijnvisie kunnen wij nu systemen leveren die exact inspelen op de huidige dreiging. Drone-detectie is op zichzelf een uitdaging. Vijf jaar geleden ging counterdrone vooral over civiele organisaties. Nu gaat het om het uitschakelen van drones in gevechtssituaties, wat om andere oplossingen vraagt. Een drone boven een stadion wil je niet uit de lucht schieten, want die valt naar beneden. Op zee of in een gevechtssituatie is dat geen probleem. We volgen de ontwikkelingen in Oekraïne nauwgezet, maar altijd in samenwerking met Defensie en kennisinstellingen.”

Hoe belangrijk is het testen van nieuwe systemen?

Job: “Essentieel. Systemen moeten bij gebruik goed functioneren, omdat de risico’s te groot zijn. Onze systemen moeten onder extreme omstandigheden blijven functioneren. Denk aan zout, trillingen, temperatuurwisselingen. Maar ook: als een radar een object detecteert, moet je met zekerheid weten wat het is en waar het zich bevindt. Zeker als dat leidt tot een besluit om erop te schieten. Een voorbeeld is de Smart-L radar, die doelen op meer dan 2000 kilometer afstand kan detecteren. Eén fout kan desastreuze gevolgen hebben. Daarom nemen we testen zeer serieus, ook in onze processen en kwaliteitscontrole. Met nieuwe systemen wordt soms jarenlang getest. Het gaat niet alleen om de technologie in het systeem zelf, maar om verschillende technologieën bij elkaar.”

Job: “De grootste uitdaging is de transformatie van een industrie die decennialang onder druk stond naar een sector die nu snel moet opschalen”

Wat betekenen deze ontwikkelingen voor jullie organisatie?

Job: “De groei is fors. We nemen elk jaar 300 tot 450 mensen aan. Onze radarproductie is verdrievoudigd, onze printplaatproductie verdubbeld. Daarmee verjongen we de organisatie, maar dat vraagt ook om intensieve kennisoverdracht. Defensiekennis is schaars, dus we investeren stevig in opleiding.”

Welke risico’s brengen deze ontwikkelingen met zich mee?

Job: “De grootste uitdaging is de transformatie van een industrie die decennialang onder druk stond – denk aan bezuinigingen – naar een sector die nu snel moet opschalen. Het gaat niet alleen om mensen, maar ook om industriële capaciteit, compliance, cybersecurity en leveringszekerheid. Ook politiek is het niet zonder risico’s: veel beslissingen hangen af van geopolitieke keuzen. Europa wil meer investeren in defensie, wel 800 miljard euro met ‘ReArm Europe’. Waar voorheen mensen iets vonden van defensiebedrijven, merk je dat nu minder. De defensie-industrie ‘mag’ weer. Maar de vertaling naar concrete opdrachten voor de industrie blijft achter. En 80% van de Europese defensie-uitgaven gaat nog steeds naar leveranciers buiten Europa.”

Wat betekent dat voor de samenwerking in Europa?

Job: “Er is dringend behoefte aan harmonisatie. Elk land stelt eigen eisen aan systemen. Dat bemoeilijkt schaalbaarheid en export. Het is extreem kostbaar en inefficiënt. Als Europa strategische autonomie wil bereiken, moeten we niet alleen investeren in research en development, maar ook in industriële productiecapaciteit. En in gestroomlijnde regelgeving. Zolang regelgeving in verschillende Europese landen anders is, blijft het lastig om te concurreren met de rest van de wereld.”

Hoe kijken jullie aan tegen innovatie door startups?

Job: “Als je in Nederland leverancier wilt zijn voor Defensie, moet je aan specifieke regels voldoen. Innovatie is welkom, maar de realiteit is dat startups zelden kunnen voldoen aan de hoge beveiligings- en compliance-eisen van de defensiesector. Onze boodschap is dan ook: zoek samenwerking met partijen die die randvoorwaarden beheersen. De defensiecontext stelt nu eenmaal andere eisen dan een civiele toepassing. Een goed idee is één ding, maar je moet de productie ook kunnen opschalen.”

Wat is volgens jullie de grootste uitdaging voor de komende tien jaar?

Job: “Het borgen van kennis en capaciteit. De technologische ontwikkelingen in AI, kwantumtechnologie en semiconductors gaan razendsnel. Tegelijkertijd is er een tekort aan technisch geschoold personeel. We moeten in Nederland investeren in technisch onderwijs én in het behouden van buitenlands talent. Daarnaast moeten we keuzen maken over wat we in Europa zelf willen maken in plaats van inkopen in het buitenland. Als we strategisch onafhankelijk willen zijn, moeten we bereid zijn te investeren. Niet alleen in innovatie, maar ook in productie.”

Welke rol speelt risicomanagement binnen Thales?

Charles de Leeuw: “Naast de operationele afdelingen waar we de systemen realiseren, zijn afdelingen als compliance, risk management en internal audit belast met de naleving van alle vereisten waar we in de defensie-industrie aan moeten voldoen. Deze functies hebben een centrale plek in onze organisatie.”

Charles: “Wij zorgen ervoor dat de eisen die aan ons gesteld worden, doorwerken naar onze leveranciers en partners in de keten”

Job: “Het leuke is dat technologische innovatie grenzen verlegt, maar wel met een risk-minded houding om geen fouten te maken. Snel creatieve oplossingen bedenken is prima; werkelijk gebruiken in een defensieorganisatie – die ook juridisch onder de loep ligt – is anders. Dat geldt ook voor securitymaatregelen. Risico’s beheersen is heel belangrijk bij het soort producten dat we maken. Dat betekent ook dat je als organisatie zo werkt. Ook leveranciers worden daarop getoetst. We helpen ze bij het opschalen, maar verwachten tegelijkertijd naleving van onze normen. Beheersing van risico’s kost wel energie. Aanvankelijk moest je als je op internet wilde naar een pc die op de gang stond. En dat was in 2013.”

Welke actuele risico’s vormen een bedreiging voor Thales?

Charles: “De nadruk ligt erg op naleving van wet- en regelgeving. Opererend in de defensie-industrie hebben onze producten te maken met regelgeving op het gebied van veiligheid en security. Uiteraard ligt daar in deze tijd extra nadruk op. Echter, dit bepaalt altijd al voor een belangrijk deel hoe we werken. Om risico’s te beheersen in complexe en vaak geheime projecten binnen de defensiesector, houden we ons aan relevante internationale en nationale wet- en regelgeving, voorschriften en aanwijzingen. En hebben we interne procedures voor onze medewerkers om dit in de praktijk te realiseren. Met interne en onafhankelijke externe audits en assessments controleren we de naleving continu. Wij zorgen er ook voor dat de eisen die aan ons gesteld worden, doorwerken naar onze leveranciers en partners in de keten. Onder meer door regelmatig audits bij onze leveranciers uit te voeren.”