Bijna blind verbinden

Als ‘blindfluencer’ bereikt Tjarda Struik inmiddels meer dan 200.000 mensen op TikTok. Ze wordt op 14 november 2023 geïnstalleerd als burgemeester van Leiderdorp. Een gesprek over verbinden, op zoek gaan naar je roeping waarbij je – soms letterlijk – tegen dingen aanloopt én over de veerkracht die je nodig hebt om, ondanks een beperking, te bereiken wat je wilt.

Wie is Tjarda Struik?

“Ik ben moeder van twee kinderen (vier en zes jaar oud), opgeleid als psycholoog en heb ooit bedacht om iets met spreken en advisering over inclusie te gaan doen en hiervoor op social media actief te worden. Dat laatste is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig bedrijf. De meeste mensen zullen mij dan waarschijnlijk ook kennen als ‘blindfluencer’, ik laat met video’s op social media zien hoe ik als ‘bijna blinde’, ik zie maar 5%, door het leven ga. Daarnaast ben ik al lange tijd politiek actief als gemeenteraadslid in Zeist. Binnenkort maak ik een overstap naar Leiderdorp, waar ik ben voorgedragen als burgemeester.”

Wat zijn uw belangrijkste eigenschappen en hoe helpen die u?

“Als je mij bezig ziet dan denk je al snel aan veerkracht. Voor mijzelf is dat niet zo bijzonder. Je hebt denk ik geen andere keuze wanneer je een beperking hebt. Dat ik ben voorgedragen als burgemeester is mij niet komen aanwaaien. Daar heb ik hard voor moeten werken, met vallen en opstaan. Daarnaast ben ik erg doelgericht. Hoewel het doel weleens verandert, probeer ik daar altijd naartoe te werken, dat vind ik fijn. Mijn assertiviteit helpt daar ook bij. En humor vind ik belangrijk. Om met elkaar te kunnen lachen. Ik weet niet of bepaalde eigenschappen echt beter zijn door mijn beperking, maar ik denk wel dat ze erdoor versterkt worden.”

“Vanwege mijn beperking focus ik sterk op luisteren, op geluid. Wanneer je ergens omheen praat, ga ik daar niet in mee”

Biedt uw bijna blindheid een voordeel om goed te kunnen luisteren?

“Zeker. Als een bepaald zintuig minder wordt ga je vanzelf een ander inzetten om dat te compenseren. Bij mij is dat luisteren en gevoel. Dat gevoel klinkt misschien zweverig maar is het niet. Ik ben goed in het waarnemen van sfeer, spanning die aanwezig is. Luisteren naar wat er gezegd wordt doe ik automatisch. Echt goed luisteren naar elkaar, dat doen we heel weinig tegenwoordig. Bij mij is dit natuurlijk uit noodzaak geboren. Vanwege mijn beperking focus ik sterk op luisteren, op geluid. Wanneer je ergens omheen praat, dan ga ik daar niet in mee. Ik ben zo gericht op luisteren dat ik op een gegeven moment gewoon vraag wat iemand nu echt wil zeggen.”

De eerste zin op uw website luidt: ‘Als het leven je uitdaagt met tegenslagen, daag jezelf dan uit om sterker te worden’

“Eigenlijk zegt het woord beperking al genoeg: je bent door iets beperkt. Dat betekent ook dat je tegen dingen aanloopt. In mijn geval zowel letterlijk als figuurlijk. Het gemeentehuis in Leiderdorp heeft veel glazen deuren, de communicatieafdeling van de gemeente Leiderdorp opperde al om hier een leuk filmpje over op te nemen. Je moet veel doorzettingsvermogen hebben om weer door te gaan als het niet lukt. Ik zie het vaak als een uitdaging, ik probeer het gewoon. Vaak zijn het praktische zaken, bijvoorbeeld dat de trein op het station net voor mijn neus wegrijdt omdat voor mij niet duidelijk is waar mijn trein zich bevindt. Ook het vinden van werk kost mij meer moeite dan iemand zonder beperking. Voor buitenstaanders kan het lijken alsof het voor mij allemaal vanzelf gaat, maar toch moet ik altijd een drempel over om andere mensen in te laten zien dat ik iets ondanks mijn beperking toch kan.”

Geef eens een voorbeeld van dat laatste

“Ik kom uit een ondernemersgezin, actief in de levensmiddelensector. Met die ervaring leek het mij leuk om als managementtrainee bij een supermarktketen te werken. Bij de eerste sollicitatieronde werd ik al afgewezen, omdat ze zich niet konden voorstellen dat ik in staat zou zijn om verschillende supermarktlocaties te bezoeken. Tegenwoordig noemen we dat discriminatie. Dat is mij helaas vaak overkomen. En ergens snap ik ook wel dat je je niet bewust bent van de dingen die wel kunnen met een beperking als je daar in je omgeving geen voorbeelden van hebt. Boos worden helpt mij niet verder. Als ik het meeste uit mijn leven wil halen, levert het mij meer op om aardig én duidelijk te zijn wanneer ik op onbegrip of onwetendheid stuit.”

Wat is uw doel als blindfluencer?

“Als je iets wilt doen moet je weten waarom je dat doet. Waar ik sterk in geloof is dat we met zijn allen leuker kunnen samenleven als ook mensen die anders zijn, bijvoorbeeld doordat ze een beperking hebben, het podium pakken. Hoe meer er over beperkingen zoals mijn bijna-blindheid gesproken wordt, hoe meer we eraan gewend raken. Als blindfluencer probeer ik dan ook het hebben van een beperking normaler te maken. En ik denk dat dat ook lukt. Ik heb ondertussen meer dan 200.000 volgers op TikTok. Zowel bij kinderen als volwassenen brengt het iets teweeg. Mensen praten erover, ik krijg enorm veel reacties op mijn posts. Elke keer dat ik er aandacht aan besteed, zorgt dat ervoor dat mensen zich het beter kunnen inbeelden. De psycholoog in mij vindt dat heel interessant.”

Kinderen?

“Ik had nooit bedacht dat zoveel kinderen fan zouden kunnen zijn van een blinde vrouw. Soms krijg ik er kippenvel van. Jonge mensen en kinderen zijn altijd wel ergens onzeker over. Bij mijzelf is het heel duidelijk mijn beperking waar ik onzeker over ben. Jongeren identificeren zich daardoor met mij, ze zien dat ik niet perfect ben. Dat staat haaks op de social-mediawereld waarin wel alles perfect moet zijn. Ik wil uiteindelijk dat mensen mij goed vinden om wat ik kan.”

Waar bent u het meest trots op?

“Dat ik publiekelijk mijn droom heb gedeeld. Drie jaar geleden heb ik kenbaar gemaakt dat ik burgemeester wilde worden. Dat ik heb durven vertellen dat ik burgemeester wilde worden, daar ben ik eigenlijk nog trotser op dan dat het nu ook daadwerkelijk is gelukt. Ik ben blind, relatief jong, vrouw en heb geen ervaring als bestuurder. Nadat je je droom hebt uitgesproken gaan mensen er continu naar vragen. Het maakt je kwetsbaar als het vervolgens niet lukt. Wat ik hoop is dat meer mensen zich over die drempel heen kunnen zetten en uitspreken wat hun droom is. Of je nu een beperking hebt of niet. Het verwezenlijken van je dromen begint bij het durven uitspreken.”

Binnenkort start u als burgemeester van Leiderdorp. Hoe was het pad hier naartoe?

“Mijn vader was ondernemer en had daardoor een behoorlijk netwerk in de politiek. Op die manier kreeg ik de kans om al op jonge leeftijd met politici te spreken. Zo bracht hij mij in contact met een aantal politici – waaronder Gerdi Verbeet – die tijd voor mij vrijmaakten. Zij vroeg mij op een gegeven moment of de politiek niets voor mij was. Daar had ik nog niet over nagedacht. Ik ben rond gaan kijken naar partijen waarvan de idealen en cultuur bij mij passen. Zo ben ik bij de VVD uitgekomen. Op een gegeven moment sprak ik Mark Rutte bij een borrel en vroeg ik voor de grap wat ik zou moeten doen om ooit zijn baan te krijgen. Zijn advies was om allereerst gemeenteraadslid te worden. Ik heb helemaal niet de intentie om premier te worden, maar ben wel gemeenteraadslid in Zeist geworden. Er zijn veel mensen geweest die mij een stap verder hebben geholpen en het was enorm fijn dat ik vragen kon stellen aan ervaren mensen.”

“Gedurende mijn hele leven heb ik mijzelf aangepast aan de organisaties waar ik actief was. Dat zit standaard in me”

“Landelijke partijen hebben vaak trainingsprogramma’s, binnen de VVD kreeg ik de ruimte om te onderzoeken wat bij mij past. Ik wil mensen verbinden in plaats van scoren of vliegen afvangen. Daarmee ontstond langzamerhand het besef dat het burgemeesterschap goed bij mij past. Op een gegeven moment werd ik gebeld of ik iemand kende voor een oriëntatieprogramma tot burgemeester bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het was niet dat ze mij vroegen, maar dat was voor mij wel de aanleiding om zelf te solliciteren. En ik werd aangenomen. Zo is het balletje richting het burgemeesterschap van Leiderdorp gaan rollen.”

Hoe gaat u straks als burgemeester om met uw beperking?

“Gedurende mijn hele leven heb ik mijzelf aangepast aan de organisaties waar ik actief was. Dat zit standaard in me. Nu merk ik juist dat ík veel hulp krijg in voorbereiding op mijn nieuwe functie. Bijvoorbeeld op het gebied van IT, vervoer en communicatie. Dat laatste moet in mijn geval altijd verbaal. Hiervoor is het belangrijk dat de griffier en ik goed op elkaar ingespeeld raken. We moeten echt een team gaan vormen, waarbij de griffier bijvoorbeeld non-verbale communicatie van deelnemers aan een raadsvergadering op een slimme manier met mij kan delen. Hierover ben ik nu al met de raadsgriffier in overleg en trekken we samen op. Het goed kunnen acteren tijdens raadsvergaderingen vind ik het meest spannend. Een ander aspect van mijn beperking is dat hulpmiddelen geld kosten, publiek geld. Daar moeten we als samenleving, en ik als burgemeester in het bijzonder, zorgvuldig mee omgaan. Aan de andere kant dienen de kosten een bepaald doel. De extra kosten voor bijvoorbeeld een taxi zijn voor mij wel ongemakkelijk.”

Hoe kijkt u naar de verharding van de politiek en de veerkracht die politici nodig hebben?

“Hoge bomen vangen veel wind. Daar zal ik dan wellicht ook mee te maken krijgen. Ik ben zelf erg van het verbinden maar stel wel mijn grenzen. Online is er sprake van verruwing, X (voorheen Twitter) werd zo negatief dat ik daarvan af ben gegaan. Ik kreeg er geen energie van. Online in de verdediging gaan heeft in mijn optiek ook helemaal geen zin. Als mensen online vervelend reageerden, benaderde ik ze persoonlijk om het gesprek aan te gaan. Dan bleek het verhaal toch genuanceerder te liggen. Ik weet zeker dat ik straks weleens een fout zal maken, en dat het risico bestaat dat er een relatie wordt gelegd met mijn beperking. Dat gebeurde in andere banen ook wel, dus daar probeer ik mij op voor te bereiden. Het burgemeesterschap is een publieke functie waardoor iedere fout die je maakt extra zichtbaar is. Maar ik wil wel gewoon mijzelf blijven, maak ik een fout dan draai ik daar niet omheen.”

Als gemeenteraadslid in Zeist was u lid van de gemeentelijke Rekenkamer, een functie die wel wat gelijkenis heeft met een auditfunctie. Hoe hebt u dit ervaren?

“Wat mij daarvan het meest is bijgebleven, is hoe ontzettend moeilijk de taal is die in rapporten binnen een gemeente gebruikt wordt. Structureel was de taal te moeilijk. Dat zag ik in veel onderzoeken terug. Veel moeilijke taal en vooral heel langdradig, ook al kreeg ik een inkijkje in hoe ambtenaren hun best doen om zaken in begrijpelijke taal op te schrijven. Ik ben nieuwsgierig en heb de drang om ingewikkelde zaken voor iedereen begrijpelijk te krijgen. Dit zette ik binnen de Rekenkamer in door scherpe vragen te stellen, op zoek te gaan naar de werkelijke oorzaken.”

Welk advies wilt u auditors meegeven op het vlak van veerkracht?

“Wat ik mij kan voorstellen is dat geprobeerd wordt om auditors met een kluitje in het riet te sturen. Op dat moment heb je veerkracht nodig om je niet uit het veld te laten slaan. Zoek daarom vooral de interactie met mensen. Wees scherp. Ik geloof sterk in het maken van verbindingen. Als ik iemand spreek bedenk ik altijd welke overeenkomsten we hebben. Er moet een connectie komen. Je voelt vanzelf of die er wel of niet is. Ook digitaal. Hoe beter de connectie, hoe makkelijker je jezelf veerkrachtig op kunt stellen in de relatie.”