Winnen

Terugkijkend op het afgelopen jaar waren de Olympische Spelen in Parijs een van de hoogtepunten van 2024. Het gaat daarbij om medailles, natuurlijk goud, desnoods zilver, als ’t niet anders kan dan maar brons. Als we maar winnen. Niet een individuele sporter behaalt een plak, wij behalen die. Wij winnen. Als we winnen zijn we happy; zo niet, teleurgesteld. Is het zo simpel? Ik denk van wel. Is daar iets mis mee? Ik denk van niet.

Of schuilt er een vermaledijd addertje onder het gras? Sinds mensenheugenis behoren diegenen die hard werken, die er zin in hebben en die excelleren tot de winnaars – op school, op het werk, en in de sport. Gelukkig worden ze daar veelal voor beloond. Maar de winnaars zijn niet het probleem. Het probleem zijn de verliezers.

Aan winnen en aan verliezen kan een waardeoordeel worden gekoppeld: winnaars zijn goed bezig, verliezers niet. Of scherper gesteld: winnen is goed, verliezen is fout. Ook in de politiek willen we winnaars. Oekraïne moet winnen, Oekraïners zijn bezig met een goede zaak – Rusland niet, de Russen zijn de agressor en moeten verliezen. Dus sturen de VS en Europa wapens en geld naar Oekraïne. Hoe slechter het met de beoogde winnaar gaat, hoe meer wapens en hoe meer geld hij ontvangt.

En ja, hoe de Russen, die slechteriken, zullen reageren is voorspelbaar – met behulp van hún vriendjes zorgen ze voor méér wapens en méér geld. De dialectiek van escalatie is glashelder. Waarom dan toch doorgaan met wapenleveranties? Wie wenst te stoppen met wapenleveranties krijgt de label ‘rechts’ of erger. Opnieuw dus een etikettering: links versus rechts, de goeden versus de slechten.

Deze (ver)oordelende etikettering zien we op steeds meer maatschappelijke fronten. De ‘verliezer’ wordt gedemoniseerd, terwijl ‘wij’ behoren tot de goede soort, tot de winnaars. De gevolgen kunnen, zeker ook op politiek vlak, catastrofaal zijn.

Nog even terug naar de Olympische Spelen. 2000 jaar geleden kreeg de winnaar een laurierkrans, die snel kon verwelken. De winnaars van 2024 ontvangen goud, zilver of brons – het edelmetaal is hun van ganser harte gegund. Zij excelleren en hebben daar hard voor gewerkt. Zij verdienen alle respect. Maar op een meer algemeen, humaan niveau zijn er geen winnaars en verliezers. Op het niveau van hun mens zijn verschillen ze op geen enkele manier van hen die geen medaille kregen. Op dat niveau delen zij hun menselijkheid met alle miljoenen toeschouwers waar ook op deze planeet.