Trump 2.0

Zou Donald Trump de Laozi hebben gelezen?¹ Zijn adviseurs? Ik vrees van niet.

De Laozi (of de ‘dao de jing’) is een Chinese classic van 2500 jaar geleden, ontstaan in een tijdperk van langdurige oorlogen die het Chinese rijk op zijn grondvesten deden schudden. Het betreft een bundeling van adviezen, bestemd voor de ‘Zoon van de Hemel’, de Chinese keizer, en voor diens hoogste ambtenaren en bevelhebbers. Deze adviezen staan loodrecht zowel op de toenmalige als juist ook op onze eigentijdse politieke en militaire praktijk van machtsvertoon, ongebreidelde militaire uitgaven, en – last but not least – de overtuiging van het onomstotelijk eigen gelijk.

Wat is de les van de Laozi? Wat is het advies aan presidenten en topmilitairen? De Laozi formuleert het elegant: ‘Waar het legerkamp is, daar groeien doorns en braamstruiken’, of: ‘Hoe scherpere wapens er zijn, hoe meer wanorde heerst er in de staat’, en: ‘Wapens zijn slechte voortekens’. Wapens echter krijgen pas een functie op gezag van de bevelvoerders. Het is specifiek tot deze hoge functionarissen dat zich de Laozi richt. Keizers, presidenten, topmilitairen van alle tijden, zij gloriëren in aanzien, roem en overwinning. Zij allen staan aan de goede kant, zij zijn de helden.

Wel, van helden en overwinnaars moet de Laozi niets hebben. Immers, zij houden het binaire systeem van overwinnaars en verliezers, van goed versus kwaad in stand. De generaal in de Laozi daarentegen is synoniem met ‘de Wijze’. Deze generaal handelt niet als heer en meester. Hij kiest voor een positie van nederigheid. Hij beschouwt zichzelf als gast. Wanneer hij overwint, triomfeert hij niet, integendeel, hij trekt rouwkleding aan. Hij walgt van het afslachten van mensen. Hij stelt zich niet boven de ander.

De Laozi geldt als het meest vertaalde werk na de Christelijke bijbel. Blijkbaar is het nog even relevant als in de periode van vóór onze jaartelling. Hoe dan ook, het weerspiegelt een mentaliteit die geheel tegengesteld is aan de opvattingen van veruit het merendeel van het huidig politiek en militair leiderschap. Niet alleen in Nederland maar wereldwijd. Dat veelal autocratisch leiderschap, stijl Trump 2.0, is gebaseerd op militaire en economische superioriteit, op unilaterale macht, op wraak en vergelding, op een binair denken als in vriend-versus-vijand, in links-versus-rechts. En bovenal op de overtuiging van het eigen, onomstotelijk gelijk.

Heeft de Laozi ook iets te bieden aan de lezers van het Audit Magazine, aan auditors en accountants? Zij voeren weliswaar geen oorlogen, maar zij allen kennen conflicten, op privégebied maar ook professioneel. Conflicten met elkaar, met medewerkers, leidinggevenden en opdrachtgevers. Als beroepsgroep komen de grote kantoren de laatste jaren geregeld in het nieuws, vaak als hooghartige sjoemelaars. De Laozi adviseert hen een mindset niet van superioriteit maar van nederigheid, niet van harde maar van zachte kracht, niet van binariteit maar van verbinding. De Laozi biedt een alternatief voor Trump 2.0, een intelligente en effectieve weg naar – letterlijk – bevrediging.

Noot

1. Lafargue, M. (translation): The Tao of the Tao Te Ching.
   Schipper, K. (vertaling): Lao Zi, Het boek van de Tao en de innerlijke kracht.