Reinventing yourself

Tot zijn pensioen was hij CEO van een grote organisatie op de Zuidas. Toen hij een half jaar later weer eens op kantoor kwam bleek geen van de receptionistes hem te herkennen. En een pasje had hij ook niet.

Behalve met studenten voor wie het nog weinig relevantie heeft, spreek ik ook ouderen voor wie het aanstaand pensioen wel degelijk een realiteit is, c.q. gaat worden. Daar leeft overwegend een positief toekomstperspectief met aantrekkelijke ‘Nationale Nederlanden’-gevoelens. Men gaat verre reizen maken, men zal eindelijk ruimschoots gelegenheid hebben om te lezen, en veel tijd voor het Concertgebouw en theater hebben – een heerlijk vooruitzicht.

Hier en daar heb ik een kleine follow-up gedaan. Ik sprak een CEO en andere gepensioneerden twee, drie jaar later opnieuw. Fysiek waren ze in prima shape, afgezien misschien van een paar kilo’s erbij. Een levensverwachting van nog zo’n twintig jaar. Geen financiële zorgen. Niets mis mee, of wel?

De CEO, die zich sterk met zijn functie en status had geïdentificeerd was ambteloos burger geworden. Geen zakelijke uitjes of dinertjes meer. Een vrijwel lege mailbox. Ja, twee lange cruises gedaan. Prachtig. Veel gelezen. Mooi. Veel theater ook. Viel wat tegen. En voor de rest? Voor de rest….? Voor de rest was er niet zoveel. Een redelijk huwelijk, twee kleinkinderen studerend in het buitenland, dat was het wel zo’n beetje. En ja, ‘Oh zo druk, drukker dan toen ik nog werkte…’.

Wanneer ik vervolgens doorvroeg, om te zien wat al deze drukte dan concreet inhield, werd het vaak stil. Eigenlijk was er helemaal niet zo veel. Eigenlijk waren veel dagen regenachtig en leeg. Somberheid, depressie lag op de loer, alcohol, ja, veel meer dan voorheen. Was er ergens onderweg iets misgegaan? Al deze mensen waren ondernemende, hardwerkende, vaak briljante figuren geweest. Daar was nu weinig meer van te merken. Met hun werkkring viel het grootste deel van hun leven weg, ineens. Er daar was weinig of niets voor in de plaats gekomen. Kan het ook anders?

You have to reinvent yourself. Tot zijn pensioen was hij de succesvolle directeur van een hoofdstedelijk ziekenhuis. Nu, twee jaar later is hij ‘streetphotographer’. Hij fotografeert, inmiddels op professioneel niveau, allerlei straatscènes, in binnen- en buitenland. Via Instagram werd hij bekend. Hier en daar exposeert hij zijn foto’s en voert hij foto-opdrachten uit voor organisaties en voor een magazine. Deze man heeft afscheid genomen van vroegere functie en status. Hij is daar allesbehalve rouwig om. Hij heeft zichzelf opnieuw uitgevonden.

Jezelf opnieuw uitvinden veronderstelt allereerst de bereidheid om los te laten wat er was, en dus een volledig en afgerond afscheid van functie en positie. Vervolgens is er een bezinning nodig op jezelf, op je kwaliteiten, op wat je blij maakt, op waar je energie van krijgt. En het vergt moed en ondernemerschap om een nieuw terrein te betreden waarop je wellicht geen expert bent.

Het opnieuw uitvinden van jezelf, met andere woorden, is een proces. Het begint een paar jaar vóórdat de pensioendatum ingaat. Dan kan deze datum tot draaideur worden – je laat een wereld achter; je betreedt een nieuwe.