De monogamie voorbij…?

Het Westers instituut van het monogame liefdeshuwelijk is, historisch gezien, nog niet eens zo oud. Is het desondanks aan vervanging toe?

Zo’n tweehonderd jaar geleden, in de Romantiek, was het liefdeshuwelijk revolutionair. Het kwam in de plaats van echtelijke verbintenissen die gebaseerd waren op het utiliteitsprincipe. De nieuwe constructie werd religieus, politiek en sociaal omarmd en verankerd. In het gezin, als hoeksteen van de maatschappij, blijken de rollen helder en hiërarchisch verdeeld: hij is hoofd en kostwinner; zij is huisvrouw en moeder; de kinderen gehoorzamen. Monogamie is de norm; werk en privé zijn gescheiden.

Hoe anders is de situatie in de 21^e eeuw! Thans eindigt 40% van alle huwelijken in een echtscheiding. Hoge verwachtingen als huwelijkstrouw, vervulling en romantiek worden teleurgesteld. Als er al getrouwd wordt, dan op latere leeftijd; het aantal geboorten daalt al sinds jaren. In plaats van het romantische ‘wij’ is het eigentijdse ‘ik’ gekomen.

Het ‘ik’ staat centraal. Persoonlijke groei! Zelfontplooing! Autonomie! Feministische golven, emancipatiebewegingen, woke ontwikkelingen, psychologie en ‘relatiecoaches’ staan hier aan de basis. Monogamie is niet langer de sociale norm.  De rol van religie is uitgespeeld. De staat laat zijn burger vrij. Er is geen behoefte aan de man als kostwinner. Al lang zijn er meer vrouwen dan mannen arts, jurist en psycholoog. De man heeft leren koken, wassen en strijken. De klassieke rollen zijn ontmanteld, professioneel en seksueel. Eindelijk vrij!

Ons postmodern tijdsgewricht wordt niet meer gekenmerkt door structuur en eenduidigheid, maar door fluïditeit. Grenzen vervagen, structuren verbrokkelen, volkspartijen smelten weg, gender is niet meer binair. Wat echter blijft is het verlangen… het biologisch verankerd verlangen naar seks, naar intimiteit – maar dan zonder risico, zonder de ellende van afhankelijkheid, van financiële offers en echtscheiding. En inderdaad, er is een nieuwe markt ontstaan waarop reeds meer dan de helft van de actuele relaties is gebaseerd: Tinder, Bumble en Co, en daar is, zeker commercieel gezien, weinig mis mee.

Liefde online is big business. Ze wordt als zodanig vlot en doelmatig gemanaged door de gebruikers, jong, oud en zogenaamd jong. Risicospreiding en anonimiteit zijn de norm. Potentiële partners worden via swipen aan- en afgevoerd, op zoek naar de perfecte match. Teleurstelling wordt voorkomen door niet op één paard te wedden. Chats kunnen opwindend verlopen, potentiële partners zetten zich als ideaal in de markt. En dan komt het, soms, tot een real life afspraak. Uit de psychologie weten we dat we de geschiktheid van de ander als mogelijke sekspartner binnen 200 milliseconden beslissen. Tja, en dan valt de realiteit tegen. Niet erg, Tinder is er nog.

Op de niet-monogame markt zien we ook hippe seksuele relatievormen als polyamorie, een relatief duurzame liefdesrelatie van meer dan twee personen die met wederzijdse instemming seks hebben. Echter, dit soort relaties heeft zijn prijs: het kost veel tijd om iedereen tevreden te stellen, en vooral, er moet heel veel gepraat worden, overlegd, onderhandeld. Wie heeft daar nog zin in?