Borduur erop los! 

Je moet tegen een stootje kunnen. Je moet je mannetje kunnen staan. Zo maar wat uitdrukkingen die bij mij opkomen wanneer ik aan weerbaarheid denk, afgezien van de doorgewinterde associaties in het veiligheids- en defensiedomein van – inmiddels – alledag.

Het is een thema zo oud als de mensheid zelf en beslist geen nieuw thema in internal auditland. Het bekendst zijn onderzoeken naar de continuïteit van de bedrijfsvoering en primaire processen: op en top weerbaarheid. Cyberbeveiliging staat hoog op de auditkalenders. En ook de meer mensgerichte onderzoeken naar bijvoorbeeld psychologische veiligheid poppen in verschillende gedaanten op.

Ook in onze eigen levens speelt weerbaarheid een grote rol. Hoe ga je bijvoorbeeld om met teleurstellingen? Hoe zorg je voor balans tussen werk en privé? Dat was voor mij zelfs een vraag bij mijn sollicitatie bij de ADR: ‘Indrukwekkend cv! Maar hoe zorgen we ervoor dat je over drie jaar niet met een burn-out thuis zit?’ Tsja. Goede vraag, dacht ik toen. Over mijn antwoord lachen we nog steeds. Ik moest namelijk meteen terugdenken aan een periode tijdens mijn studie waarin ik een dagelijks retourtje Groningen-Utrecht combineerde met een fulltime studie en een bijbaan van dertig uur in de week. Recipe for disaster. En dat was het ook. Bijna.

“Hoe ik dat voorkom? Ik borduur!”, antwoordde ik. Gedrieën schoten we in de lach en spraken we erover door waarom borduren een burn-out voorkomt bij mij. Je hebt namelijk de volle focus nodig op het borduren. Anders maak je telfouten, raakt het patroon in de war en laten we de pijn van de scherpe naald in je vinger ook niet vergeten. Je kunt even nergens anders meer aan denken dan drie keer rechts, een keer schuin naar beneden en zestien naar onderen. Uren achtereen kan ik zitten met naald en draad. Een lesje in geduld is bovendien gratis inbegrepen. Het is voor mij pure ontspanning en het maakt mijn hoofd leeg. Het leuke van dat laatste is dat ik de dag erna vol zit met nieuwe ideeën, andere zienswijzen en meer begrip voor zienswijzen van anderen. Er is ruimte vrijgekomen om ‘voort te borduren’.

Dat stemde mij tot nadenken: kijken wij wel voldoende met deze bril naar onze organisaties? Is er voldoende ruimte voor ontspanning? Wordt die ontspanning ook voldoende gestimuleerd? En dan heb ik het niet over het jaarlijkse afdelingsuitje, maar over systematische ruimte om te ontspannen, om naar buiten te kunnen kijken, om na te denken, om te reflecteren.

Mijn ervaring is dat we die tijd bij een auditafdeling hebben. Zoals een van mijn collega’s ooit zei: ‘Wij zijn een van de weinige clubs die nog tijd hebben om te reflecteren. Om even stil te staan en na te denken over wat er gebeurt, is gebeurd en waarom.’ De drukte en hectiek van de waan van de dag voert veelal de boventoon. Iedereen is altijd druk. Op de vraag: ‘Hoe gaat het met je?’ krijg je dikwijls het antwoord: ‘Goed, maar wel druk.’

Is er nog wel tijd c.q. het vermogen om na te gaan of we de goede zaken beetpakken, om de juiste redenen? Is er voldoende ruimte voor dieperliggend leren? Gaat dat leren daarmee verder dan alleen de vraag: ‘Doen we het goed?’ Zouden wij daar als auditafdelingen een helpende hand kunnen bieden? Niet alleen om de reflecties te delen, maar om het lerend vermogen aan te wakkeren: om te leren léren? Ik zou zeggen: audit, borduur er met de organisatie op los!