Veerkracht: juist nu van belang voor auditors!

Veerkracht kun je zien als het vermogen om terug te veren na tegenslag. Maar waarom is veerkracht belangrijk voor internal auditors? Dit artikel geeft inzicht in hoe veerkrachtig Nederlandse auditors zijn en hoe je als auditor zelf veerkrachtiger kunt worden en je competentie hierop kunt verbeteren. Het geeft ook antwoord op vijf vragen over veerkracht, met handvatten om dit te meten.

Of we het nu hebben over corona, natuurrampen, of andere incidenten: we leven in een dynamische wereld. Steeds vaker is er sprake van veranderingen, verstoringen of disruptie. Dat leidt tot een toenemende behoefte aan auditors die in staat zijn om in een veranderende omgeving te voldoen aan de verwachtingen van opdrachtgevers. Om zo toegevoegde waarde te blijven leveren in het realiseren van organisatiedoelstellingen. Een van de manieren om die onverwachte omstandigheden het hoofd te bieden, is veerkracht.

Waarom is veerkracht belangrijk?

Binnen het werkveld van auditing is er groeiende aandacht voor veerkracht op organisatorisch niveau. Voor het auditen binnen de financiële marktinfrastructuur bijvoorbeeld beschreef Protivity in 2019 de mogelijkheden met een resilience framework. En Isabel van Maaren ontwikkelde een referentiemodel waarmee veerkracht van organisaties geaudit kan worden. Dat laatste referentiemodel is opgebouwd uit zes elementen: mensen, cultuur, strategie, proces, governance en wetgeving. Maar er is nog weinig bekend over het element waar de auditor qua veerkracht de meeste invloed op kan uitoefenen: zichzelf.

Het IIA vereist dat internal auditors hun kennis, vaardigheden en overige competenties verbeteren via voortdurende vaktechnische ontwikkeling. Om voldoende aansluiting te vinden bij de veranderende omgeving en ontwikkelingen in de markt is het tegenwoordig van belang dat auditors beschikken over een stevige dosis ‘veerkracht’ in de competentie-toolbox.

Gelukkig kunnen individuele auditors veel invloed uitoefenen op hun eigen gedrag en daarmee ook op de mate waarin ze veerkrachtig zijn. Juist omdat het een eigenschap is die groeit en zich kan ontwikkelen met de tijd, loont het om meer aandacht te geven aan het belang en het stimuleren van de ontwikkeling van veerkracht bij internal auditors.

Wat is veerkracht precies?

Het begrip veerkracht wordt gehanteerd en bestudeerd op verschillende terreinen, zoals ecologie, riskmanagement en bedrijfscontinuitymanagement. Maar ook op verschillende niveaus zoals team, proces, organisatie en ecosysteem. Door deze verschillende niveaus is het een begrip dat moeilijk te definiëren is.

Veerkracht behelst meer dan ‘terugveren’. In brede zin is het aanpassen, surfend op de golf van verstoring naar transformatie

In de eerste plaats kan veerkracht gezien worden als vaardigheid (the ability to), een maatstaf (de mate waarin iemand veerkrachtig is) of juist als filosofie. In de tweede plaats is het momentum van belang, zoals het pakken van de surfgolf op het juiste moment. Want zonder verstoring geen veerkracht. Walker definieerde veerkracht daarom als ‘het veranderen voordat je veranderd wordt’. Verder kan bij veerkracht ook de snelheid van reageren horen, evenals de kracht van de reactie op de verandering. In de derde plaats beschrijft veerkracht een verandering die, zoals eerder genoemd, op verschillende niveaus kan plaatsvinden.

Veerkracht is geen robuustheid en behelst meer dan ‘terugveren’. In brede zin is het aanpassen, surfend op de golf van verstoring naar transformatie. Sutcliffe definieert veerkracht als ‘the maintenance of positive adjustment under challenging conditions’. Hierin spelen zowel de bedreigende situatie (‘challenging condition’), als de uitkomst (‘positive adjustment’) een rol. Veerkracht is niet statisch en kan zich ontwikkelen in de tijd. Daarom is het van belang voor auditors om te weten hoe veerkrachtig ze zijn en hoe ze dit kunnen ontwikkelen.

Kun je veerkracht meten?

Vanuit de optiek dat veerkracht een meetbare eigenschap is, zijn er veel instrumenten beschikbaar om dat te meten. Vanuit de sociale psychologie zijn er schalen die op individueel niveau veerkracht meten, waarvan er veel worden gebruikt bij kinderen of jongeren. Een bekende schaal is de CD-RISC, omdat die een goede interne consistentie heeft. Deze wordt breed gebruikt, zodat gemiddelden en spreiding van verschillende groepen bekend zijn. Het nadeel bij gebruik door auditors in een werksetting is dat deze test aanvankelijk is ontwikkeld voor (jong)volwassenen in een klinische setting, om de mogelijke effecten van een interventie te meten. Een andere bekende schaal is de Resilience Scale voor Adults (RSA) die veerkracht op vijf dimensies onderzoekt: persoonlijke en sociale competentie, familie, sociale support en persoonsstructuur. Daarmee geeft deze ook inzicht in onderliggende attributen en de mate waarin die ingezet kunnen worden in het vergroten van veerkracht.

Een derde schaal is de Brief Resilience Scale (BRS), die zes stellingen gebruikt om de mate van veerkracht te meten (zie kader). Hierbij zijn drie vragen positief en drie vragen negatief geformuleerd. Het is een betrouwbare schaal voor het meten van de mate van veerkracht (herstel van stress) en geeft inzicht in de mate waarin mensen omgaan met gezondheidsgerelateerde stress. De schaal kan gebruikt worden wanneer mensen in staat zijn een goede zelfinschatting te maken en ze in het leven weleens tegenslag hebben ervaren. Het spreekt voor zich dat hij niet bruikbaar is voor iemand die nooit tegenslag heeft gekend, omdat deze schaal ‘de mate van terugveren na tegenslag of stress’ meet. Voor de BRS is er een gevalideerde Nederlandstalige vertaling die is toegepast in een werksituatie. Een voordeel van de BRS is dat het een beperkt aantal vragen betreft, wat bij een onderzoek tot minder uitval leidt.

Brief Resilience Scale

­De operationalisatie van de Brief Resilience Scale (BRS) gebeurt via zes stellingen, waarbij het antwoord wordt gemeten op een ordinale vijfpunts-Likertschaal met de waarden:
1 = Helemaal mee oneens
2 = Mee oneens
3 = Niet mee eens, niet mee oneens
4 = Mee eens
5 = Helemaal mee eens

Stellingen
1. Na een moeilijke periode veer ik meestal gemakkelijk weer terug
2. Ik vind het moeilijk om me door stressvolle gebeurtenissen heen te slaan
3. Het kost me niet veel tijd om te herstellen van een stressvolle gebeurtenis
4. Ik vind het moeilijk om het snel van me af te schudden als er iets ergs is gebeurd
5. Ik sla me meestal redelijk probleemloos door moeilijke tijden heen
6. Het kost me meestal veel tijd om over tegenslagen in mijn leven heen te komen

Hoe veerkrachtig zijn auditors?

In 2021 onderzocht ik voor mijn afrondende RO-scriptie de mate van veerkracht onder internal auditors. Daarnaast is onderzocht of die veerkracht samenhangt met de taakstelling en de samenstelling van de interne auditfunctie (IAF) waarvoor zij werken. De gemiddelde score van de deelnemende 52 auditors op de BRS was 3,36 op een schaal van 5. In een ander onderzoek dat onder 1200 niet-auditors werd uitgevoerd door Soer, was de gemiddelde score hoger: 3,6. Auditors scoorden dus niet bovengemiddeld hoger op veerkracht.

Uit literatuur blijkt dat ‘blootstelling aan verandering’ een belangrijk attribuut is in de ontwikkeling van veerkracht. Organisaties die vaker worden blootgesteld aan veranderingen vragen om een ander type IAF. Interne auditfuncties hebben als doel om organisaties zo goed mogelijk te ondersteunen in het bereiken van de organisatiedoelen, en als gevolg daarvan verschilt de taakstelling van de IAF per organisatie. Dat leidde tot de verwachting dat een IAF met ‘maatwerktaken’ veerkrachtiger auditors heeft dan een IAF waar ‘gestandaardiseerde audits’ worden uitgevoerd. Bij de operationalisatie van het begrip taakstelling is aansluiting gezocht bij ‘het kruis’ van Bos e.a., waarbij blootstelling aan verandering eerder verwacht wordt bij een IAF met maatwerktaken voor interne opdrachtgevers.

Verder is uit onderzoek bekend dat de samenstelling van een team ook een rol speelt. Uit literatuur blijkt dat diversiteit een positief effect heeft op de veerkracht van groepen. Sutcliffe beschrijft als belangrijkste factoren voor veerkracht in teams onder meer de mix van kennis en competenties binnen een groep. De tweede verwachting was dat veerkrachtiger auditors werken bij diverser samengestelde afdelingen.

Wat blijkt uit de praktijk?

Om die hypotheses te toetsen is een online survey uitgevoerd onder internal auditors in Nederland, waarbij voor het meten van veerkracht gebruik is gemaakt van de BRS. Voor de operationalisatie van taakstelling en samenstelling van de IAF aansluiting is gezocht bij de eerder aangehaalde theorie. Uit de resultaten bleek dat met de survey de juiste doelgroep werd bereikt en dat de betrouwbaarheid van het meetinstrument voor de BRS goed was. Er konden echter geen veronderstelde verbanden tussen veerkracht en taakstelling en tussen veerkracht en samenstelling van de IAF worden aangetoond, de gevonden correlatiecoëfficiënten waren hiervoor te laag.

Het ervaren van succes en effectiviteit zijn belangrijke instrumenten om veerkrachtiger te worden

Samengevat zijn auditors niet veerkrachtiger dan anderen en kon er geen relatie worden aangetoond tussen type werk en samenstelling van de afdeling en de veerkracht van auditors. Maar dat maakt het onderwerp niet minder relevant! De interne auditfunctie als geheel dient immers kennis, vaardigheden en overige competenties te bezitten of verkrijgen die benodigd zijn om het werk adequaat uit te kunnen voeren. Daarin zijn veerkrachtige auditors een voorspelbare succesfactor voor de auditor van de toekomst. En aangezien veerkracht een eigenschap is die verder ontwikkeld kan worden, kunnen auditors daarop zelf goed invloed uitoefenen.

Hoe kun je veerkrachtiger worden?

Veerkracht is een ontwikkeling en proces van adaptatie dat groeit in de tijd, waarbij huidige omstandigheden en het versterken van relevante vaardigheden helpen om beter met toekomstige situaties om te gaan. Daarmee is veerkracht geen vast gegeven of eigenschap die mensen bezitten – of niet.

Vanuit de sociale psychologie wordt veerkracht beschreven als het totaal van de beschermende factoren die verklaren waarom sommige mensen beter met tegenslag omgaan dan anderen. Deze beschermende factoren zijn bijvoorbeeld sociale, spirituele, emotionele, familiaire en fysieke factoren die nu ook nog onder meer gebruikt worden ter voorkoming of herstellen van PTSS in het Amerikaanse leger. De gedachte is dat door positieve beïnvloeding van deze beschermende factoren de veerkracht toeneemt.

Naast de beschikbaarheid van beschermende factoren zijn ook het ervaren van succes en effectiviteit belangrijke instrumenten om veerkrachtiger te worden. Daarnaast blijken generalisten sneller in staat om nieuwe kennis en vaardigheden te combineren.

Uit literatuur blijkt verder dat diversiteit een positief effect heeft op de veerkracht van groepen. Veerkracht ontstaat eerder in een divers samengesteld team. Auditafdelingen kunnen daarin sturen, bijvoorbeeld door veerkracht te betrekken bij de gevraagde profielen of in selectieprocedures bij het aannemen van medewerkers.

Samengevat kun je veerkracht versterken door je fundament te verstevigen, waarbij je een beroep kunt doen op beschermende factoren. Verder is het belangrijk om nieuwe ervaringen op te doen en daarin succes en effectiviteit te ervaren. In een divers samengesteld team werken waarbij nieuwe vraagstukken samen succesvol worden opgelost, draagt bij aan het versterken van de veerkracht, waardoor je als IAF beter opgewassen bent tegen toekomstige uitdagingen.